(for Welsh please scroll down)
On 3rd August we reported that highly pathogenic avian influenza (HPAI) had reached Grassholm island and had killed a small number of northern gannets
Since then we have been monitoring the situation and, unfortunately, the situation has become worse week on week. It is very difficult to assess how many birds have died in this outbreak but based on the number of dead birds we have counted we would crudely estimate mortality to currently be in the ‘low thousands’. To reduce the risk of spreading the disease from sick to healthy birds by human disturbance we stopped all research projects that required us to land on the island.
The original outbreak occurred on the eastern edge of the main colony and then appeared to spread in a linear fashion reaching the two extremities of this line. On Aug 9th we noticed it had spread to an area on the opposite side of the island with boat based photographs showing multiple dead or dying birds on the west side.
An increasingly common sight on the waters around Pembrokeshire in the past week (photos - top: C Michael bottom: F Rees)
Golygfa gyffredin ar y dyfroedd o amgylch Sir Benfro yn ystod yr wythnos ddiwethaf (lluniau - top: C Michael gwaelod: F Rees)
On 18th August we flew a drone over the island to get a ‘birds eye’ view of the situation (we have tested a drone previously for monitoring purposes and, with a skilled operator, this can be done without causing disturbance). This revealed an area in the centre of the island which had been hit and the numbers of dead and dying birds on the edge of the colony or floating on the water had begun to increase.
Large gaps are appearing in the colony littered with dead adults and chicks. The red dots all represent dead birds in this photo. Click on image to see full screen (photo: G Morgan)
Mae bylchau mawr yn ymddangos yn y nythfa sy'n frith o oedolion a chywion marw. Mae'r dotiau coch i gyd yn cynrychioli adar marw yn y llun hwn. Cliciwch ar y llun i weld sgrin lawn (llun: G Morgan)
Image from the drone showing another increasingly bare area. Red dots = dead gannets. Patches like this are cropping up in increasing number across the island Click on image for full screen (photo: Richardson Media)
Delwedd o'r drôn yn dangos ardal foel arall. Smotiau coch = huganod marw. Mae clytiau fel hyn yn cynyddu mewn nifer cynyddol ar draws yr ynys. Cliciwch ar y llun ar gyfer sgrin lawn (llun: Richardson Media)
In the past week it would appear the disease has increased yet further with increasing gaps appearing around the known areas of outbreak. We are now seeing dead birds washing in on Ramsey’s beaches most days and reports from the mainland are increasing from as far south as Freshwater East in the south of the County up to New Quay in Ceredigion.
Highs and lows of the current times - new life on Ramsey in the form of grey seal pups being born next to ever increasing numbers of dead gannets from Grassholm (photo: L Beckett)
Uchafbwyntiau ac isafbwyntiau'r oes bresennol - bywyd newydd ar Ynys Dewi ar ffurf morloi llwyd yn cael eu geni wrth ymyl niferoedd cynyddol o huganod marw o Gwales (llun: L Beckett)
Given that Grassholm is home to 36,000 breeding pairs of gannets this does of course mean there are still many thousands of seemingly healthy gannets and, although large swaths of the colony have seen high chick mortality, there are still good numbers of big, healthy chicks, about to depart. The fact the disease hit here much later in the season than further north may mean some of our birds mange to avoid it.
Large chicks will start to fledge any day now and, while the adult birds usually remain on site for another week or two afterwards to defend the nest site, by mid to late September most birds will have left the colony and started their winter migration.
Given the increased spread of the disease in recent weeks we can only hope these still healthy birds complete their breeding season and get away before they too succumb. It now feels like a race against time.
Sick bird sat on edge of colony at Grassholm (photo: G Morgan)
Aderyn sâl yn eistedd ar ymyl y nythfa yng Ngwales (llun: G Morgan)
Notes
It is important to remember that HPAI is not originally a disease of wild birds. It was first identified in the domestic poultry industry in eastern Asia and spread to wild birds.
If you come across dead or dying birds on mainland beaches please do not touch them, keep dogs away and report to DEFRA on 03459 33 55 77
It is hoped that Pembrokeshire County Council will have signs out on main public beaches soon. In the meantime please take note of this advice from Natural Resources Wales (NRW)
Ar 3 Awst adroddwyd bod ffliw adar pathogenig iawn (HPAI) wedi cyrraedd Ynys Gwales ac wedi lladd nifer fechan o huganod.
Ers hynny, rydym wedi bod yn monitro’r sefyllfa ac, yn anffodus, mae’r sefyllfa wedi gwaethygu o wythnos i wythnos.
Digwyddodd yr achos gwreiddiol ar ymyl dwyreiniol y brif nythfa ac yna ymddangosodd fel pe bai'n lledu'n llinellol gan gyrraedd dau ben eithaf y llinell hon. Ar Awst 9fed, fe sylwon ni ei fod wedi lledu i ardal ar ochr arall yr ynys gyda lluniau o’r cwch yn dangos nifer o adar marw neu adar a oedd yn marw ar yr ochr orllewinol.
Ar 18 Awst fe wnaethom hedfan drôn dros yr ynys i gael golwg ‘llygad adar’ o’r sefyllfa (rydym wedi defnyddio drôn yn flaenorol at ddibenion monitro a gyda gweithredwr medrus gellir gwneud hyn heb achosi aflonyddwch). Datgelodd hyn ardal yng nghanol yr ynys a oedd wedi cael ei tharo ac roedd niferoedd yr adar marw a marw ar ymyl y nythfa neu’n arnofio ar y dŵr wedi dechrau cynyddu.
Yn ystod yr wythnos ddiwethaf mae'n ymddangos bod y clefyd wedi cynyddu eto gyda bylchau cynyddol yn ymddangos o amgylch yr ardaloedd hysbys. Rydym bellach yn gweld adar marw yn ymolchi ar draethau Ynys Dewi bron bob dydd ac mae adroddiadau o’r tir mawr yn ymestyn mor bell i’r de â Freshwater East yn ne’r sir, hyd at Gei Newydd yng Ngheredigion.
Mae’n anodd iawn asesu faint o adar sydd wedi marw yn yr achos yma ond ar sail nifer yr adar marw rydym wedi’u cyfrif byddem yn amcangyfrif yn fras bod y marwolaethau ar hyn o bryd yn y ‘miloedd isel’.
Er mwyn lleihau'r risg o ledaenu'r clefyd o adar sâl i adar iach trwy aflonyddwch dynol, fe wnaethom roi'r gorau i bob prosiect ymchwil a oedd yn ei gwneud yn ofynnol i ni lanio ar yr ynys.
O ystyried bod Gwales yn gartref i 36,000 o barau magu o huganod mae hyn wrth gwrs yn golygu bod miloedd lawer o huganod sy’n ymddangos yn iach o hyd ac, er bod rhannau helaeth o’r nythfa wedi gweld nifer uchel o gywion yn marw, mae niferoedd da o gywion mawr sydd yn iach o hyd, ac sydd ar fin ymadael. Gall y ffaith fod y clefyd yn taro yma yn hwyrach yn y tymor o’i gymharu ag ymhellach i'r gogledd olygu bod rhai o'n hadar yn medru llwyddo i'w osgoi.
Bydd cywion mawr yn dechrau magu plu unrhyw ddiwrnod nawr a thra bod yr adar llawn-dwf fel arfer yn aros ar y safle am wythnos neu ddwy ychwanegol i amddiffyn y safle nythu, erbyn canol i ddiwedd mis Medi bydd y rhan fwyaf o adar wedi gadael y nythfa ac wedi dechrau mudo dros y gaeaf.
O ystyried lledaeniad cynyddol y clefyd yn ystod yr wythnosau diwethaf, ni allwn ond gobeithio y bydd yr adar sy’n parhau i fod yn iach gwblhau eu tymor bridio a llwyddo i ddianc cyn iddynt ildio i’r afiechyd. Mae bellach yn teimlo fel ras yn erbyn amser.
Mae'n bwysig cofio nad clefyd adar gwyllt yw HPAI yn wreiddiol. Fe'i nodwyd gyntaf yn y diwydiant dofednod domestig yn nwyrain Asia ac fe ledaenodd i adar gwyllt.
Fel y dywedwyd eisoes, os dewch ar draws adar marw neu adar sy’n marw ar draethau’r tir mawr peidiwch â chyffwrdd â nhw, cadwch gŵn draw a rhowch wybod i DEFRA ar 03459 33 55 77.
Y gobaith yw y bydd gan Gyngor Sir Benfro arwyddion allan ar brif draethau cyhoeddus yn fuan.
Yn y cyfamser, nodwch y cyngor hwn gan Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC).