English version available here
Aderyn dirgel yw'r gylfinbraff ac un sy'n aml iawn yn hawdd i'w fethu. Mae'n aderyn hynod ddiddorol sy'n byw mewn rhai rhannau o Gymru a hi, o bell ffordd, yw llinos fwyaf y Deyrnas Unedig. Mae gan y gylfinbraff silwét pendrwm a phlu lliw rhydlyd, oren-frown yn bennaf, gyda chefn brown tywyll a darn bach du ar waelod y pig. Maen nhw'n adar hynod o swil ac yn treulio llawer o'u hamser yn guddiedig yn uchel yng nghanopi'r goedwig lle maen nhw'n gallu bod yn anodd iawn i'w gweld.O ystyried hyn, dyma bum peth efallai nad oeddech chi'n eu gwybod am y gylfinbraff.1. Mae gan y gylfinbraff big enfawr sy'n ddigon grymus i hollti hadau ywen, cerrig ceirios a ffawydd. Gall ên y gylfinbraff wasgu â grym mil gwaith ei bwysau ei hun, sy'n gyfwerth ag 150 pwys y fodfedd sgwâr.2. Mae gan ylfinbraffau alwad eithriadol o wan a thawel maen nhw’n ei yngan wrth hedfan. Golyga hyn ei fod yn rhwydd iawn peidio sylwi arnynt. Mae'r galwad hwnnw yn swnio fel 'tic' stacato, tebyg iawn i fronfraith neu robin goch. Os ydych chi'n gobeithio dod o hyd i ylfinbraff mae'n werth gwybod bod adnabod y galwad hwn yn ffordd dda o ddod o hyd i'r adar swil hyn. Gwrandewch arno yn fan hyn.
3. Mae gylfinbraffau ar y rhestr goch (statws cadwraeth y DU), sy'n golygu eu bod yn adar o'r flaenoriaeth gadwraeth uchaf sydd angen gweithredu ar frys i sicrhau eu dyfodol. Mae niferoedd gylfinbraffau wedi syrthio mewn nifer o fannau wedi i gyflwr eu cynefinoedd nythu waethygu. Mae'r RSPB wedi gweithio ochr yn ochr â phartneriaid eraill i ddod o hyd i'r mesurau cadwraethol gorau i'w helpu.4. Mae gylfinbraffau ymhlith yr adar anoddaf i'w gweld yng Nghymru. Maen nhw'n nythu'n flynyddol mewn rhai rhannau o Gymru ond mae'n gallu bod yn anhygoel o anodd dod o hyd iddynt yn yr haf. Maen nhw'n tueddu i fod yn haws i'w gweld yn y gaeaf pan fydd mwy ohonynt yn y wlad wrth i adar fudo yma o'r cyfandir a bod llai o leoedd iddynt guddio. Fe ddewch chi o hyd i ylfinbraffau mewn coetiroedd llydanddail aeddfed mawr lle maen nhw'n ffafrio ardaloedd â llennyrch agored. Edrychwch ar yr erthygl hon i gael awgrymiadau am ba bryd a ble i ddod o hyd iddynt.5. Mae staff a gwirfoddolwyr yr RSPB Cymru wedi modrwyo dros 800 o adar yn Nolgellau, gyda modrwyo hefyd yn digwydd yng Ngwent. Mae'r boblogaeth o ylfinbraffau yn Sir Feirionnydd yng ngogledd Cymru yn cael ei hystyried ymhlith y pum prif boblogaeth yn y DU. Bydd modrwyo'r adar hyn yn ein helpu i ddarganfod mwy am eu symudiadau a sicrhau bod ganddynt ddyfodol mwy llewyrchus yng Nghymru.Yn ogystal â dioddef yn sgil colli cynefinoedd, mae gylfinbraffau hefyd dan fygythiad gan glefyd o'r enw Trichmonosis. Er mwyn helpu i atal y clefyd hwn rhag lledaenu, ceisiwch beidio â bwydo adar yr ardd, na chyflenwi dŵr yfed ac ymolchi iddynt, pan welwch adar wedi'u heintio. Cofiwch y rheol euraidd - mae hi bob amser yn bwysig sicrhau bod eich bwrdd a bwydwyr adar yn lan a'ch bod chi'n eu golchi yn rheolaidd.I ddarganfod mwy am ylfinbraffau a sut y gallwch chi helpu'r adar diddorol hyn, cliciwch yma.Ffotograffau (o'r top i'r gwaelod):Ben Andrew (rspb-images.com)Les Bunyan (rspb-images.com)Andy Hay (rspb-images.com)