5 cam allweddol ar gyfer natur a'r Cynllun Ffermio Cynaliadwy

English version available here

Mae'r penderfyniad i ohirio'r Cynllun Ffermio Cynaliadwy wedi dod fel siom enfawr o ystyried yr ymateb brys sydd ei angen i'r Argyfwng Natur a Hinsawdd. Fodd bynnag, rydym yn cydnabod os yw'r Cynllun am helpu ffermwyr ledled Cymru i gynhyrchu bwyd yn gynaliadwy, mynd i'r afael â newid yn yr hinsawdd ac adfer natur, bod yn rhaid iddo fod yn boblogaidd ac yn effeithiol. Mae bellach yn hanfodol bod Llywodraeth Cymru yn defnyddio'r amser hwn i weithio'n agos gyda'r sector gwledig i ddatblygu Cynllun a fydd wir yn galluogi ffermwyr Cymru i ymateb i ystod o heriau cydgysylltiedig sy'n effeithio ar bob un ohonom.  

Er mwyn sicrhau bod y Cynllun yn cefnogi ffermwyr i ofalu am natur, rydym wedi nodi'r pum cam allweddol canlynol y credwn y dylai Llywodraeth Cymru eu cymryd rhwng nawr a dechrau'r Cynllun yn 2026. 

1. Datblygu'r holl weithredoedd a thaliadau cyffredinol ac opsiynol yn llawn, gan gynnwys ar gyfer rheoli tir a chynefinoedd, fel y gall ffermwyr gynllunio. Dylai'r Llywodraeth hefyd sicrhau cyllideb realistig i gyflawni'r Cynllun sydd yn ôl ein gwaith yn dangos y bydd tua £500 miliwn y flwyddyn -sy’n sylweddol fwy na'r gyllideb bresennol.
   
   
2. Sicrhau bod ffermwyr sydd eisoes yn gwneud gwaith da i hybu natur yn cael eu cefnogi'n ddigonol i barhau i wneud hynny wrth iddynt aros i'r cynllun ddechrau. Byddai nifer o'r ffermwyr hyn wedi bod mewn cynlluniau amaeth-amgylcheddol ac roedd y taliadau a dderbyniwyd ganddynt yn aml yn hanfodol er mwyn sicrhau eu bod yn gallu cynhyrchu bwyd gan hefyd rheoli eu tir i hybu natur.
   
   
3. Gweithio gyda ffermwyr i ddatblygu cynlluniau effeithiol a phwrpasol ar gyfer eu Safleoedd o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig (SoDdGA), sef rhai o’n lleoedd pwysicaf ar gyfer natur. Yna dylid gweithredu'r cynlluniau hyn o ddechrau'r Cynllun. Lle mae taliadau SoDdGA presennol eisoes yn cael eu gwneud, a’u bod yn cyflawni’r canlyniadau gofynnol, dylid eu cadw.
   
   
4. Defnyddio’r cyfamser hwn i brofi a threialu sut i sicrhau rheolaeth ar raddfa'r dirwedd e. ar gyfer rhywogaethau dan fygythiad fel y Gylfinir. Gellir defnyddio'r hyn a ddysgwn o'r dull hwn i gyfrannu at y gwaith o gynllunio haen Gydweithredol y Cynllun.
   
   
5. Datblygu cyngor ac arweiniad effeithiol i gefnogi ffermwyr i gyflawni holl amcanion y Cynllun. Mae hyn yn cynnwys sefydlu rhwydwaith o ffermydd arddangos ledled Cymru sy'n cynrychioli ystod amrywiol o systemau ffermio.

Mae sicrhau bod gan ffermwyr y cynllun priodol ar gyfer natur yn hanfodol i bob un ohonom, gan gynnwys Llywodraeth Cymru os yw am gyflawni ei hymrwymiadau o ran bioamrywiaeth yn 2030.  Mae natur yn hanfodol i gynnal yr ecosystem yr ydym yn dibynnu arni, yn cynnwys ar gyfer priddoedd iach, yr aer rydyn ni'n ei anadlu a'r dŵr rydyn ni'n ei yfed.  Gall natur helpu fynd i'r afael â newid yn yr hinsawdd e.e. drwy storio carbon o’r atmosffer mewn mawndiroedd a helpu ffermio i ddod yn fwy gwydn, gan gynnwys tywydd eithafol fel sychder, gwres mawr a llifogydd.

Yn ystod y ganrif ddiwethaf fe wnaeth ffermwyr ymateb i'r her i gynhyrchu mwy o fwyd. Os yw ffermwyr am ymateb i heriau enfawr yr 21ain ganrif a chynhyrchu bwyd yn gynaliadwy, mynd i'r afael â newid yn yr hinsawdd ac adfer natur, mae'n hanfodol ein bod yn defnyddio'r cyfamser ychwanegol hwn i sicrhau bod ganddynt y cynllun priodol i wneud y swydd, sy’n eu gwobrwyo’n deg am y gwaith hanfodol hwn.